Kadir Gecesi Nedir ?
İslam, Allahın varlığına koşulsuz inanıp boyun eğenler için son semavi dindir ve kutsal kitabı Kur’an Allahın yolladığı son kitaptır. tamamlanmıştır, ayrıntılıdır, hiç bir şey eksik değildir ve kendisinden başka hiç bir açıklamaya muhtaç değildir. Allahın buyurduğuna göre eksiksiz olan Kur’an ne zaman indirilmiştir? Bu sorunun cevabı net değildir fakat islam dinin kutsal ayı olan Ramazanın 27. gecesi Kur’anın indirildiği gece kabul edilmiştir ve bu geceye Allah ”Kadir gecesi” ismini vermiştir.
Kadir arapça Ka-De-Ra fiilinin mastar halidir ve anlamı kudret, şan, şeref, mertebe, bir şeyin diğerine uygunluğu anlamlarına gelir. Kur’anda ise ”Allahın takdir ettiği, onayladığı şey” anlamında kullanılmıştır. Örneğin Kamer suresinin 49. ayetinde Allah şöyle buyurmaktadır :
“İnnâ kulle şey’in haleknâhu bikader / Muhakkak ki biz, her şeyi bir takdir ile yarattık…” (el-Kamer, 54/49)
Kadir gecesi Kur’an’da adı geçen en özel gecedir. Hatta Kur’an’da Kadir isminde bir sure bile vardır. Peygamberin Mekke’de yaşadığı dönemde Abese suresinden sonra indirilen Kadir suresi 5 ayettir ve Kur’anın Kadir gecesi indirildiği Kadir suresinde açıkça ifade edilmektedir. Allah Kadir suresinde şöyle buyuruyor:
“Biz onu Kadir gecesi indirdik. Kadir gecesi nedir, bilir misin sen? Kadir gecesi bin aydan hayırlıdır. Meleklerle Ruh o gece Rabblerinin izniyle her iş için iner de iner. Tam bir esenliktir o gece, tâ tan yeri ağarıncaya kadar.”(Kadir 97 / 1-5)
Allah Kadir suresinde de buyurduğu gibi Kur’an Kadir gecesi yani onun takdir ettiği gece indirilmiştir. Ayeti dikkatli okursak Kadir gecesinin özellikleriyle ilgili bilgi sahibi olabiliriz. Bu özellikler nelerdir :
1- Kadir gecesi Kur’anın indirildiği gecedir
2- Allah, Kadir gecesi nedir, bilir misin sen? diye buyurarak Kadir gecesinin ne olduğunu insanın bilemeyeceğini, anlamını sadece kendisinin bileceğini buyurmuştur
3- Kadir gecesi bin aydan hayırlıdır ayetiyle bu gecenin diğer gecelerden çok farklı ve değerli olduğunu buyurarak Kadir gecesinin değerine vurgu yapmıştır
4- Meleklerle Ruh o gece Rabblerinin izniyle her iş için iner de iner. ayetiyle bu gecenin Allahın tüm yarattııklarının bir araya geldiği, ve meleklerin insanların hizmetine girdiğini buyurulmaktadır.
Kadir gecesiyle ilgili bir diğer ayet ise Duhan suresinde geçer. Duhan suresinin ilk 5 ayetinde Kur’an’ın Kadir gecesi indirildiği buyurulmaktadır :
“Ha, Mim. Apaçık olan Kitaba andolsun ki, Biz onu, mübarek bir gecede indirdik. Doğrusu Biz, insanları uyarmaktayız. Katımızdan bir buyrukla, her hikmetli işe o gecede hükmedilir. Doğrusu Biz öteden beri peygamber göndermekteyiz.” (Duhan, 44/1-5)
Bu iki sure dışında Bakara suresinin 185. ayetinde Kur’anın Ramazan ayında yol gösterici, doğruyu yanlışı ayırt edici bir rehber olduğu Allah tarafından buyurulmaktadır :
“Ramazan ayı ki, insanlara yol gösterici, doğruyu ve yanlışı birbirinden ayırdedip açıklayıcı olarak Kur’an o ayda indirilmiştir.” (Bakara, 2/185)
Peki bu güne neden Kadir gecesi denilmektedir ? Bu konuda farklı rivayetler vardır. Bu rivayetlerin bazıları şunlardır :
* İbn-i Abbas’ın (r.a.) rivayetine göre Kadir gecesi işlerin takdir edildiği gecedir. Bu yüzden takdir anlamına gelen Kadir kelimesi kullanılmıştır. İbn-i Abbas Kadir gecesinin anlamını şöyle açıklamaktadır :
”Allah Teâlâ, bu yıl içinde yağmur, rızık, diriltme, öldürme vs. gibi olabilecek şeyleri, gelecek yılın Kadir gecesine kadar takdir eder”
* Zühri,(r.a.) Kadir suresinin 3. ayetinde geçen ”leylet-ül kadri’‘ kelimesine ithafen şöyle dediği rivayet edilmektedir :
”Leyletü’l-kadri” ifadesi, “azamet ve şeref sahibi gece” manasına gelmektedir. Bunun delili ise, “Kadir gecesi, bin aydan hayırlıdır.”
* Kadir gecesinin ismiyle ilgili diğer bir rivayet ise Ebu bekir El Verrak’a (r.a.) aittir. Kadir gecesi ile ilgili şöyle konuştuğu rivayet edilmektedir :
“Bu geceye Kadir gecesi denilmesi, o gecede kıymetli bir kitabın kıymetli bir meleğin lisanı üzere, kıymetli bir ümmete inmiş olmasındandır. Belki de Cenâb-ı Hakk, ‘Kadr’ lafzını, bu sûrede, işte bu sebepten dolayı üç kez tekrar etmiştir.”
Kadir Gecesi Ramazanın Kaçıncı Gecesidir ?
Allah, Kur’anda Kadir gecesinin Ramazanın kaçıncı gecesi olduğunu açıkça buyurmamıştır. Bunun iki nedeni vardır :
1- İnsanların Kadir gecesine güvenerek diğer gecelerde istediği gibi günah işlemesini önlemek. Yani Kadir gecesinin istismar edilmesini engellemek.
2- Belli bir gün olmadığı için insanların Ramazan’ın her gecesinde Kadir gecesiymiş gibi dua etmesini sağlamak.
Bu yüzden hiç kimse Kadir gecesi kesinlikle şu gecedir diyemez fakat bu konuda farklı rivayetler bulunmaktadır. Bu rivayetlerden bazıları şunlardır :
– İbn-i Rezin’e (r.a.) göre Ramazanın ilk gecesidir
– Hz. Enes’ e (r.a.) göre Ramazan’ın 29. gecesidir
– İbn-i Abbas’a (r.a.) göre Ramazanın 23. gecesidir
– İbn-i Mesud’a (r.a.) göre Ramazan’ın 24. gecesidir
-Ebu Zer El Gifari’ye (r.a.) göre Ramazanın 25. gecesidir
– Muhammed İbn-i İshak’a (r.a.) göre Ramazan’ın 21. gecesidir
– Ubeyy İbn-i Ka’b (r.a.) ile bir grup Sahâbe, Hasan el-Basrî (r.a.) ve büyük bir kesime göre ise Ramazanın 27. gecesidir
Rivayetlerde de görüldüğü gibi Kadir gecesiyle ilgili kesin bir fikir birliği yoktur. Bu fikir ayrılığının nedeni ise Hz. peygamberin hadislerinde farklı günlerin rivayet edilmesidir. Kadir gecesinin Ramazanın kaçıncı günü olduğuyla ilgili bazı hadisler şöyledir:
İbn-i Ömer’e (r.a.) göre Hz. Peygamber Kadir gecesinin ramazanın tamamı olduğunu söylemiştir. İbn-i Ömer (r.a.) şöyle anlatıyor :
Rasûlullah (s.a.v.)’e, “Kadir gecesi (ramazanın neresinde?)” diye sorulmuştu. “O, ramazanın tamamındadır!” diye cevap verdi. (Ebû Dâvûd, Salât, 324, 1387)
Hz. Muhammed’in eşi Hz. Aişe’ye (r.a.) göre peygamber Kadir gecesinin Ramazanın son 10 gününde aranması gerektiğini söylemiştir. Hz. Aişe (r.a.) şöyle anlatıyor :
Rasûlullah (s.a.v.) vefat edinceye kadar ramazanın son on gününde itikâfa girer ve derdi ki: “Kadir gecesini ramazanın son on gününde arayın.” Rasûlullah (s.a.v.)’den sonra, zevceleri de itikâfa girdiler.” (Buhârî, Leyleti’l-Kadr 3)
Ebu Said el Hudri’ye (r.a.) göre Hz. Peygamber Kadir gecesinin Ramazanın son 10 gecesindeki tek gecelerde aranması gerektiğini söylemiştir. Ebu Said el Hudri (r.a.) anlatıyor :
”Rasûlullah (s.a.v.), bir sene ramazanın ikinci on gününde itikâfa girdi. Ramazanın yirmi birinci gecesi olunca sabahleyin itikâftan çıktı. Şöyle buyurdu: “Kim benimle itikâfa girerse son on günde girsin. Çünkü ben bu sırada Kadir gecesini gördüm, fakat sonradan unutturuldu. O sabah kendimi yanlarımdan su akarken çamurlar içine secde yapar buldum. Onun için Kadir gecesini ramazanın son on gününde ve tek gecelerde arayın” . (Buhârî, Fadl- u Leyleti’l-Kadr 2, 3)
İbn-i Ömer’e (r.a.) göre Hz. Peygamber Ramazanın son 7 gecesi olduğunu söylemiştir. İbn-i Ömer (r.a.) anlatıyor :
Hz. Peygamber (s.a.v.)’in ashâbından bazılarına rüyalarında, Kadir gecesinin ramazanın son yedisinde olduğu gösterildi. Rüyaları kendisine anlatılınca Efendimiz (s.a.v.): “Görüyorum ki, rüyanız son yediye tevafuk etmektedir. Öyleyse, Kadir gecesini aramak isteyen son yedide arasın.” buyurdu.” (Buhârî, Teheccüd 21)
Ebu Nadr’a (r.a.) göre Hz. Peygamber Kadir gecesinin Ramazan’ın 23. gecesi olduğunu söylemiştir. Ebu Nadr (r.a.) anlatıyor :
Abdullah b. Üneys el-Cühenî, Hz. Peygamber’e: “Yâ Rasûlullah! Ben evi uzak bir kimseyim, bana bir gece söyleyin de o gece geleyim!” dedi. Rasûlullah (s.a.v.) de ona: “Ramazanın yirmi üçüncü gecesi gel!” buyurdu. (Muvattâ)
İbn-i Abbas’a (r.a.) göre Hz. Peygamber Kadir gecesinin Ramazan’ın 24. gecesi olduğunu söylemiştir. İbn-i Abbas (r.a.) anlatıyor :
Kadir gecesini (ramazanın) yirmi dördünde arayınız.” buyurdu. (Buhârî, Leyletü’l-Kadr 3)
İbn-i Ömer’e (r.a.) göre Hz. Peygamber Kadir gecesinin Ramazan’ın 27. gecesi olduğunu söylemiştir. İbn-i Ömer (r.a.) anlatıyor :
Ashâb’tan bazılarına rüyalarında Kadir gecesi, ramazanın yirmi yedinci gecesi olarak gösterildi. Bunun üzerine Hz. Peygamber (s.a.v.): “Yirmi yedinci gece gördüğünüz rüyayı ben de gördüm. Kadir gecesini arayan ramazanın yirmi yedinci gecesinde arasın.” buyurdu. (Muvattâ)
Kadir Gecesi Neler Yapılmalı ?
Kadir gecesinnin nasıl değerlendirilmesi gerektiği konusuna gelirsek en makbul olanı bol bol Allahın adının zikredilmesi ve dua edilmesidir. Bu konuda da hadislerde farklı rivayetler vardır.
Hz. Ayşe,(r.a.) peygambere ”Ey Allah’ın Rsûlü! Kadir Gecesi’nin hangi gece olduğunu bilecek olursam, o gece nasıl dua edeyim?” diye sorduğunda peygamberden şu cevabı almıştır :
“Allah’ım! Sen çok affedicisin, affetmeyi seversin. Beni bağışla!» diye dua et!”(Tirmizî, Deavât, 84)
Hz. Aişe’den (r.a.) rivayet edilen başka bir hadise göre ise Hz. Peygamber Ramazan’ın son 10 günü geceleri ibadet ederek geçirmiştir. Hz. Aişe (r.a.) anlatıyor :
”Ramazan ayının son on günü girdiğinde Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem geceleri ihyâ eder, ev halkını uyandırır, ciddiyetle ibadete soyunur ve eşleriyle ilişkiyi keserdi. ” (Buhârî, Leyletül-kadr 5)
Hz. Aişe’den (r.a.) rivayet edilen başka bir hadise göre ise Hz. peygamber Ramazan’ın son 10 günü diğer günlere göre daha fazla ibadet etmiştir. Hz. Aişe (r.a.) anlatıyor :
”Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem, ramazanda diğer aylardan daha fazla (kulluk yapmaya) çalışırdı. Ramazanın son on gününde de ramazanın öteki günlerinden daha fazla ibadet ederdi. ”(Müslim, İ’tikâf 8)
Sonuç olarak Kadir gecesi Kur’an’da adı geçen en önemli gecedir. Allah bu gecenin 1000 aydan daha hayırlı olduğunu buyurmuştur fakat Ramazanın hangi gecesi olduğunu açıklamamıştır. Kadir gecesinin Ramazan’ın hangi gecesi olduğu tamamen rivayetlere dayanır. Genel kanı Ramazan’ın 27. gecesi olduğudur ve yüzyıllardır Ramazan’ın 27. gecesi Kadir gecesi kabul edilmiştir
TIBBIYELİ HİKMET